Νικιάνα

Η Νικιάνα βρίσκεται στην ανατολική πλευρά της Λευκάδος σε απόσταση 8 χλμ. από την πόλη, αναπτυγμένη στους πρόποδες του καταπράσινου όρους των Σκάρων, του αρχαίου Ομηρικού «Νήϊον», σύμφωνα με τον ερευνητή αρχαιολόγο Γ. Δαίρπφελντ και πολλούς άλλους νεότερους ερευνητές.

Κατοικείται από 700 μόνιμους κατοίκους, οι οποίοι είναι ως επί το πλείστον αγρότες, ψαράδες και μικροεπαγγελματίες της εστίασης και του τουρισμού, ενώ το καλοκαίρι φιλοξενεί περί τους 7.500 επισκέπτες.

Διαθέτει το μοναδικό σε ομορφιά και μαγευτική θέα προς τα Πριγκηπονήσια «Δρυοδάσος» των Σκάρων, λιμάνι για ελλιμενισμό μικρών σκαφών και ψαράδικων, πανέμορφες παραλίες με ήρεμους κολπίσκους, πλήθος ενοικιαζομένων δωματίων και ξενοδοχείων, παραδοσιακές ταβέρνες και εστιατόρια.

Στην θέση «Μαγεμένου», στο μικρό εκκλησάκι του Παντοκράτορα (Σωτήρω), κατά το έτος 1807 δόθηκε ο πρώτος φοβερός όρκος της επανάστασης, της παλιγγενεσίας των Ελλήνων του 1821, από τον Ι. Καποδίστρια, τον Θ. Κολοκοτρώνη, τον Κατσαντώνη, τον επίσκοπο Ιγνάτιο της Άρτας, και πολλούς άλλους αγωνιστές.

Ανεβαίνοντας προς τον παραδοσιακό οικισμό του Αλεξάνδρου, υπάρχει η πρώτη χριστιανική σκήτη στην Λευκάδα, των «Αγίων Πατέρων» και υπεράνω του επίσης παραδοσιακού οικισμού των Κολυβάτων, η άλλοτε ευημερούσα μονή του «Αη Γιώργη».

Αλέξανδρος

Ο οικισμός Αλέξανδρος ή Μαυρογιαννάτα βρίσκεται στους πρόποδες του βουνού των Σκάρων και μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα ζούσαν εκεί αρκετοί κάτοικοι, οι οποίοι ασχολούνταν ως επί το πλείστον με την κτηνοτροφία και την αγροτική παραγωγή. Στο μεγαλύτερο μέρος της περιοχής διατηρούνται ακόμα και σήμερα αμπελώνες από διάφορες ντόπιες ποικιλίες. Χαρακτηριστικά απομεινάρια εκείνης της εποχής αποτελούν οι δύο ανεμόμυλοι που βρίσκονται στην είσοδο του οικισμού, στους οποίους οι κάτοικοι του Αλεξάνδρου αλλά και γειτονικών περιοχών άλεθαν τα λιγοστά σιτηρά τους.

Ο οικισμός γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη και αυτό το μαρτυράει το πρόσφατα ανακαινισμένο σχολείο, στο οποίο ο αριθμός των μαθητών κάποτε ξεπερνούσε τους 70.

Στην περιοχή του Αλεξάνδρου υπάρχουν τρεις εκκλησίες, ο Ι.Ν. Άγιου Δημητρίου, ο Ι. Ν. Αγίου Σπυρίδωνα που βρίσκεται στην πλατεία του χωριού και ο Ι.Ν. της Κοίμησης της Θεοτόκου, ο οποίος θεωρείται ότι είναι παλαιότερος του 1726 ενώ ανακαινίστηκε το 1797-1799.

Ο οικισμός άρχισε να εγκαταλείπεται σταδιακά στις αρχές της δεκαετίας του 1970 μιας και οι κάτοικοι μετακινήθηκαν προς την Νικιάνα με την άνθηση του τουρισμού.

Σήμερα ζουν εκεί δεκαπέντε περίπου κάτοικοι ενώ ο αριθμός αυτός το καλοκαίρι αυξάνεται αρκετά.

Ο Αλέξανδρος αποτελεί ίσως το χωριό εκείνο του νησιού που στο πέρασμα του χρόνου έμεινε αναλλοίωτο, γι’ αυτό η επίσκεψη στην περιοχή και ο περίπατος ανάμεσα στα παλιά ερειπωμένα σπίτια αποτελεί μια βόλτα στο πρόσφατο παρελθόν της περιοχής.

Κολυβάτα

Τα Κολυβάτα βρίσκονται στους πρόποδες των Σκάρων και είναι και αυτό ένα από τα πολλά χωριά της ορεινής Λευκάδας που είναι σήμερα ερημωμένο. Στην περιοχή του οικισμού υπάρχει ένα από τα παλαιότερα μοναστήρια του νησιού, αυτό του Αγίου Γεωργίου. Το μοναστήρι παρόλο που σήμερα είναι ερειπωμένο πρόκειται για το πλέον αξιόλογο αρχιτεκτονικό συγκρότημα στη Λευκάδα με μακρά ιστορία, καθώς και με σημαντικό πνευματικό και κοινωνικό έργο. Ιδρύθηκε το 1611 και λειτούργησε ως κοινοβιακή Μονή, όπου εγκαταβίωσαν σημαντικές προσωπικότητες της τοπικής Εκκλησίας.

Επίσης στον οικισμό βρίσκεται και ο Ιερός Ναός του Αγίου Νικολάου. Η εκκλησία αυτή έγινε μετά τον ερχομό των Βρεττών στη Λευκάδα, γύρω στα 1700. Ο ναός, κατ’ αρχήν μικρός, έγινε στις σημερινές του διαστάσεις το 1840. Το καμπαναριό του δομήθηκε από τον τεχνίτη Ιωάννη Βρεττό (Μελένιο) γύρω στα 1930.